Duurzame elektrische oven bij crematorium

Geplaatst op 30 augustus 2024 door Redactie

Koelen met warmte van de oven

Bij crematorium De Liemers in Zevenaar is een duurzame installatie gebouwd met onder andere een elektrische oven. Met de restwarmte van de oven wordt het gebouw verwarmd en gekoeld. „We gebruiken de warmte van de oven als primaire bron om koude te maken”, vertelt Nando Klein Gunnewiek van Supro Cooling, leverancier van de koelinstallatie. „Dat klinkt raar, want hoe kun je met warmte koude maken? Maar met ons proces op basis van zouten en water is het mogelijk om op een 100 procent milieuvriendelijke manier te koelen.”

Ronny van Haften van uitvaartzorg De Liemers is eigenaar van het crematorium. Hij heeft rouwcentra in Arnhem en Zevenaar. Dit rouwcentrum komt als vervanging van het huidige rouwcentrum in Zevenaar. Duurzaamheid staat voorop bij Van Haften. Vandaar dat hij koos voor het systeem van Supro Cooling. „De elektrische rouwauto sluit ook goed aan op dit plaatje met de elektrische oven en de duurzame verwarming en koeling”, laat hij weten. „We willen onze kinderen ook een mooie wereld aanbieden. Vandaar dat we zoveel mogelijk voor elektrisch kiezen, maar wel op een manier om zo weinig mogelijk gebruik te maken van het net. De elektrische rouwauto gaan we zoveel mogelijk opladen met zonne-energie. We hebben 177 zonnepanelen die 72 kW leveren. Deze leveren ook elektriciteit aan de oven die per dag zo’n 250 kWh gebruikt. Maar met de installatie van Supro Cooling hoeven we veel minder elektriciteit van het net te gebruiken.”

Kleinaansluiting

Na de crematie is er voor het samenzijn in de aula van alles te bestellen. Het gaat om meer dan koffie en cake. De keuken kan een uitgebreid assortiment aan broodjes en warme hapjes leveren. Maar daar is ook stroom voor nodig. „Met de apparatuur van de keuken en crematieoven samen is de vraag zo’n 75 kW”, zegt Klein Gunnewiek. „Op deze locatie is hier de eerste jaren geen grootverbruik aansluiting te krijgen. Dat is een probleem. De maximale kleinverbruik aansluiting is 3 x 80 ampère, daar is zo’n 55 kW uit te halen. Dat hebben we kunnen oplossen. Voor het tekort van 20 tot 25 kW hebben we een 200 kWh accu geleverd met een 50 kW omvormer om bij te springen tijdens pieken op een aantal uren per dag dat stroom tekort is. Met de 200 kWh accu kan 10 uur overbrugd worden. Het gaat hier om een accu geschikt voor buitenopstelling, die is voorzien van second life accumodules van het merk Porsche of Maserati. De accu wordt in de nacht opgeladen door de zonnepanelen. Alle crematoria met één elektrische oven kunnen met dit accupakket op een kleinverbruik-aansluiting draaien. Dat geeft nieuwe mogelijkheden voor ze.”

Warmte gaat niet verloren

„In Nederland werken de meeste ovens op gas”, aldus Van Haften. „Ongeveer 10 procent van de ovens is elektrisch. Maar gas is niet meer van deze tijd. De elektrische oven is net zo warm te stoken als de oven op gas. Tijdens het crematieproces wordt de temperatuur in de oven 1100 graden oC. De crematie duur ongeveer 2 uur. Tussen de crematies door blijft het in de oven zo’n 500 tot 600 oC. De oven staat dus continu aan. Dat moet ook wel, want het opwarmen voor een crematie duurt 72 uur. Die tijd hebben we niet.” Maar de warmte van de oven gaat niet verloren. Hiermee wordt water verwarmd dat opgeslagen wordt in een buffervat van 2.000 liter en van 8.000 liter. Er is ook nog een buffervat van 2000 liter voor koud water. De twee buffervaten van 2.000 liter, een voor koud en een voor warm water, staan binnen in de technische ruimte. Die van 8.000 liter voor warm water staat buiten. De installatie zorgt voor verwarming en koeling. In het gebouw ligt 8 kilometer vloerverwarming in alle ruimtes. Er zijn fan coil units geplaats om het laatste stukje bij te verwarmen als dat nodig is. De luchtbehandeling in de aula is CO2-gestuurd. In de 2 rouwkamers waar de overledenen opgebaard liggen en de familiekamer zijn fan coil units geplaatst voor de koeling.”

Warmte uit primaire warmtebron

„Warmte en koeling bedraagt ongeveer 85 procent van de energiebehoefte van een gebouw”, legt Klein Gunnewiek uit. „Veel nieuwe gebouwen kunnen geen stroomaansluiting krijgen vanwege netcongestie. Die netcongestie zag ik jaren geleden al aankomen. Vandaar dat duurzame warmte als primaire warmtebron mijn uitgangspunt is. Warmte opslaan is beter dan elektriciteit opslaan. Met het opslaan van warmte ontlast je direct het elektriciteitsnet omdat je de energie meteen zelf gebruikt.”

Primaire energiebron

„Bij het crematieproces komt veel warmte vrij. Dat kunnen we gebruiken als primaire energiebron om het gebouw in de winter mee te verwarmen en in de zomer mee te koelen”, legt Klein Gunnewiek uit. De warmte wordt opgeslagen in buffervaten. Daar drijven we in de zomer de koelmachine mee aan. Bij het crematorium is er een buffercapaciteit van 10.000 liter. Het water wordt door de oven opgewarmd tot 95 oC. Bij een koelvraag wordt de warmte uit de buffer gehaald. Dit crematorium heeft een elektrische oven, maar het kan ook bij gasovens.”

Koelen op basis van water en zout

Supro Cooling heeft 5 typen koelmachines van 5 kW tot 4.500 kW die temperaturen kunnen maken tussen de -10 en +21 oC. De koelmachines zijn er voor verschillend toepassingen afhankelijk van de gebouwgebonden installatie. Bij het crematorium staat een koelmachine van 35 kW. „We selecteren de meest geschikte koelmachine en die koelt het water in de buffer af tot de gewenste temperatuur”, aldus Klein Gunnewiek. „Het voordeel van onze koelmachines ten opzichte van elektrische machines is dat ze 100 procent duurzaam zijn. Ze werken op basis van zout. En zout is eindeloos beschikbaar op de wereld en is relatief goedkoop. De koelmachines zijn toekomstbestendig omdat we geen schaarse middelen en synthetische koelmiddelen gebruiken. Onze koelsystemen hebben een GWP-waarde van 0. De koelmachine gebruikt alleen water. We voldoen dus nu al aan de norm van 2050. Met water als koudemiddel hebben we niet te maken met hoge druk of explosiegevaar. Bovendien kan elke installateur de koelmachine installeren, want een Stek-certificatie (BRL 100 of BRL 200) is niet nodig. De koelmachines hebben een lange levensduur van minstens 30 jaar. En als ze op zijn, kunnen ze bij ons ingeleverd worden. Ze worden dan helemaal gerecycled en de zouten worden opnieuw gebruikt.”

Bijna niet bijverwarmen

De elektrische oven is vergelijkbaar met een gasoven. „Bij de elektrische oven gaat het proces iets vriendelijker”, laat Van Haften weten. „De familie rijdt, als ze dat willen, de kist de aula uit naar de crematieruimte. Doordat er een andere vloer in de oven zit dan bij de gasoven, kan de kist rustiger in de oven geplaatst worden. De oven is dan ongeveer 600 oC. De crematie begint door de zelfontbranding van de kist. Tijdens het proces hoeft er bijna niet bijverwarmd te worden. Het is een veel schoner en energiezuiniger proces. Bij een gasoven moet wel bijverwarmd worden. Ook is er zuurstof nodig voor de verbranding van het gas. Daardoor komt er meer energie in en geeft het meer rookgassen. Die moeten krachtiger afgezogen worden. Het plaatsen van de oven was een huzarenstukje. Vanwege de afmeting is de 22 ton wegende oven met een hijskraan door het dak gehesen, waarna het dak dichtgemaakt is.”

Techniek verder ontwikkeld

Van Haften werkt al 22 jaar in de uitvaartzorg. „In 2013 dacht ik dat het mooi zou zijn als Zevenaar een eigen crematorium zou krijgen”, vertelt hij. „Nu elf jaar later is het zover. De villa had een woonbestemming, dus het bestemmingsplan moest gewijzigd worden. „Dat was niet zo’n probleem. Maar een concurrent is naar de Raad van State gegaan, omdat hij hier liever geen crematorium zag komen. Met als gevolg 5 jaar lang juridisch getouwtrek. Maar de aanhouder wint. Het is eigenlijk positief dat het zo lang geduurd heeft, want de techniek is in die periode een stuk verder ontwikkeld. We kunnen nu elektrisch cremeren. Dat is minder milieubelastend.”

Het crematorium is gebouwd achter een bestaande villa, die als woonhuis fungeerde. „Vorig jaar is de gasleiding van het gebouw al afgesloten”, laat Van Haften weten. „We zijn goed bereikbaar, ook met het openbaar vervoer. En we zitten in een mooie, rustige groene omgeving. Het was een doorgaande weg, maar die is net voorbij het crematorium afgesloten voor doorgaand verkeer en veranderd in een fietsroute. De locatie is belangrijk. Mensen moeten met een goed gevoel naar een plek gaan. Het is al heel verdrietig als ze hier komen. Dan moet de omgeving mooi en rustig zijn.”

Dienstverlenend bezig zijn

Van Haften kwam op zeventienjarige leeftijd bij toeval in aanraking met een crematorium. Dat was heel jong, maar hij besloot in deze branche verder te gaan. „Het mooie is dat we dienstverlenend bezig zijn en dat we mogen bijdragen aan een bijzonder moment in het leven van mensen”, laat hij weten. „Afscheid nemen kun je maar één keer doen. En dat moet goed zijn. Het kan nooit meer over. We zitten in een branche waar je altijd 100 procent dienstverlening moet leveren. En dat doen we nu op een 100 procent duurzame manier.”

Tekst: Carla van der Meer