Renovation wave: kansen en uitdagingen

Geplaatst op 20 december 2021 door Redactie

Nieuwe gebouwen zijn bijna vanzelfsprekend energiezuinig en steeds meer circulair. De grote uitdaging is om bestaande woningen en gebouwen te verduurzamen en de transitie te maken naar een CO2-neutrale, circulaire en klimaatbestendige gebouwde omgeving. De Europese Renovation Wave geeft hier een impuls aan en het Fit for 55-programma zal eisen formuleren. Het nieuwste pakket maatregelen is deze week bekend gemaakt. Wat zijn de kansen voor Nederland en hoe kan normalisatie daarbij helpen? Met de oprichting van het Platform Renovation Wave neemt NEN het initiatief voor een programmatische aanpak ‘Missiegedreven normalisatie’ die de maatschappelijke missie voor een CO2-vrije gebouwde omgeving in 2050 ondersteunt en versnelt.

De Europese Commissie heeft in oktober 2020 de ‘Renovation Wave’ aangekondigd, een strategie waarmee het startschot wordt gegeven voor het meer integraal verbeteren van bestaande gebouwen. Deze renovatiegolf moet belemmeringen wegnemen, nieuwe investeringen ondersteunen, digitalisering aanmoedigen en banen en groeimogelijkheden creëren in de hele renovatieketen. Het achterliggende doel is de potentie van de bestaande gebouwvoorraad beter te benutten en een duurzame gebouwde omgeving te creëren. Daarvoor moet het aantal renovaties worden verdubbeld en moeten deze renovaties ingrijpender zijn (‘deep renovation’). Hoewel wordt uitgelegd waar verbeteringen mogelijk zijn, worden nog geen concrete maatregelen voorgesteld. De Europese Commissie doet in feite een oproep aan alle belanghebbende personen en partijen om bij te dragen aan de maatregelen om een Europese renovatiegolf op gang te brengen.

Fit for 55

In 2021 zijn de EU-plannen gepresenteerd voor een versnelde en meer ingrijpende aanpak van de klimaatcrisis onder de titel ‘Fit for 55’. Met het maatregelenpakket moet in 2030 de CO2-uitstoot met 55% zijn teruggebracht om de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs te halen in plaats van de eerder overeengekomen 49%. Een schijnbaar klein verschil, wat wel om grote inspanningen vraagt. De reductie is namelijk ten opzichte van 1990 berekend. De uitstoot van broeikasgassen is sindsdien alleen maar gestegen en daarom zal ten opzichte van de huidige situatie een reductie van ongeveer 75% nodig zijn. Een vergaand pakket aan maatregelen dat ingrijpt op alle facetten van de economie in de lidstaten.

De ‘Fit for 55’-aanpak wordt in stappen verder uitgewerkt. In het pakket dat deze zomer is gepubliceerd, werd al aangekondigd dat bestaande EU-regelgeving wordt uitgebreid of geïntensiveerd en dat een aantal nieuwe initiatieven wordt genomen. Voor de gebouwde omgeving valt op dat het ETS (CO2-handelssysteem) wordt uitgebreid naar vervoer en het verwarmen en koelen van gebouwen. Daarnaast wordt het aandeel hernieuwbare energie in de energiemix verhoogd en komt er een fonds om energie-armoede te bestrijden. Het laatste hangt samen met de aangekondigde heffingen op fossiele brandstoffen voor de klimatisering van gebouwen (ETS).

Op 15 december is de tweede tranche bekend gemaakt. De vierde versie van de Energy Performance of Buildings Directive (EPBD-IV) maakt er deel van uit. Daarvan zijn inmiddels wat hoofdlijnen bekend: eisen aan bestaande gebouwen, een gebouwpaspoort en een rapportage van de broeikasgasemissies over de hele levensduur. Hoe dit vorm moet krijgen in de nationale wet- en regelgeving is nog niet bekend, maar gezien de urgentie zal de implementatieperiode kort zijn.

Versnelling renovatiegolf door normalisatie

De eerste contouren van de EPBD-IV laten zien dat de gevolgen voor de bouw- en vastgoedsector ingrijpend zullen zijn. Verwacht mag worden dat er eisen gaan gelden van een nieuw type, zoals een eventuele eis aan de broeikasgasemissies over de levensduur en dat een aantal eisen een breder toepassingsgebied zullen krijgen zoals eisen aan de energieprestatie. Het lijkt duidelijk dat bepalingsmethoden, normen en standaarden hierbij een belangrijke rol gaan spelen. Voor een deel kan dat een beperkte aanpassing van al bekende publicaties zijn, zoals het geschikt maken van NTA 8800 voor het stellen van eisen aan bestaande gebouwen. Maar mogelijke andere aanpassingen van bestaande en ontwikkeling van nieuwe standaarden moeten op korte termijn worden vastgesteld en gestart.

De grootste uitdagingen liggen in de regie en het samenspel. Er is een samenhang die ook al bleek bij het opstellen van het Klimaatakkoord in Nederland. Geredeneerd vanuit de opgave voor de gebouwde omgeving gaat het om de samenhang binnen de sector bouw- en vastgoed, aansluiting op andere sectoren zoals de energieproductie, koppeling met de (on-)mogelijkheden van uitvoeringsorganisaties, stimuleren en implementeren van innovaties en het verwerven van draagvlak bij marktpartijen, overheid en niet in de laatste plaats burgers. De meerwaarde van normalisatie ligt in het beschikbaar maken en actualiseren van bepalingsmethoden en afspraakkaders, het faciliteren van het ontstaan van een gemeenschappelijke taal voor de energietransitie en het bieden van een platform voor het uitwisselen van inzichten tussen stakeholders. Hierbij is het belangrijk dat de gemaakte afspraken innovatie bevorderen en niet in de weg zitten. Een uitdaging, want hoe maak je met de kennis van nu de afspraken voor morgen? Ook de huidige stakeholders zijn niet per definitie de stakeholders van morgen, laat staan die van overmorgen. Door met elkaar het gesprek te voeren, creëren we duidelijkheid en ruimte voor versnelling.

Samen optrekken; dat past in de visie van NEN. NEN verbindt partijen en belanghebbenden en zorgt dat zij komen tot breed gedragen afspraken; slagvaardig en gericht op transitie. In 2021 heeft NEN het initiatief genomen om het ‘Platform Renovation Wave’ op te richten. In dit platform werkt een groep stakeholders (Stroomversneller, ISSO, Aedes, RVO/Programma renovatieversneller, BTIC, TUE, TKI Urban Energie, Nieman Raadgevende Ingenieurs en NEN) proactief samen. Zij hebben een programmatische aanpak ‘Missiegedreven normalisatie’ geformuleerd die de maatschappelijke missie voor een CO2-vrije gebouwde omgeving in 2050 ondersteunt en versnelt. In 2022 gaat het platform met alle betrokken stakeholders en partijen hier verder invulling aan geven.

Bron: NEN