Simple as kissing

Onze leraar wiskunde op de HBS, we schrijven 1966, had de neiging om het zinnetje te pas en te onpas te gebruiken: “It’s simple as kissing”. Nu verdachten we de jonge docent van heimelijke verliefdheid richting één van de vrouwelijke leerlingen, maar dat terzijde. Waar het mij nu om te doen is, het spanningsveld tussen eenvoud en complexiteit. Later popte in vergelijkbaar verband regelmatig het woord KISS op: ‘Keep It Simple Stupid’.

GACS vanwege complexiteit

Technologieverslaving is actueler dan ooit. We hebben GACS, Gebouw Automatisering Controle Systemen, nodig om de complexiteit van installaties te kunnen beheren en beheersen, ingewikkelde regelgeving om in de hand te kunnen houden dat we er zo’n kluwen van hebben gemaakt, systeem op systeem op systeem. Maar wees eerlijk, geachte techneuten, een gecompliceerd geheel vinden we toch hartstikke leuk? Daar maak je indruk mee. Jij dat snapt het, kan er mee werken, die ander niet. 
Het is een attitude die maakt dat onderwijs per definitie achter de actualiteit aan hijgt.

Veiligheidsspeld en paperclip

Het kan anders. Neem de veiligheidsspeld of de paperclip, twee technologische bedenksels, geniaal in hun eenvoud. De veiligheidsspeld kreeg haar tot nu toe onveranderde vorm in 1849 (!) van de Amerikaanse uitvinder Walter Hunt. Hij gaf het patent vrijwel gratis weg aan een producent. Het was gebaseerd op de Romeinse ‘fibula’, die op haar beurt refereert aan wat de Mycenen in Griekenland al 3000 tot 1200 jaar voor onze jaartelling gebruikten. Het woord en de vorm komen overeen met de botten in het onderbeen van de mens!
Het gebogen stukje ijzerdraad, dat we ‘paperclip’ noemen, is zeker jonger, maar net zo simpel en onveranderd tijdloos. De Noor Johan Vaaler bedacht het niet, maar patenteerde het ontwerp wel. Het maakte hem rijk en de paperclip werd nationaal symbool van Noorwegen.    

Vaccinaties, klimatologie en ruimtegebruik

Wat wordt verkocht als innovatie en vooruitgang is vaak complexiteit en ondoorzichtigheid. Of het vaccinaties zijn, klimaatcontrole of AI, de inhoud, de werking en het uiteindelijke nut blijven discutabel. Durven erkennen dat iets te complex is om harde conclusies te trekken valt ons mensen zwaar.

Wie dat lef wel heeft is de beste leermeester. Mijn docent klimatologie leerde ons op de universiteit dat we eigenlijk niets weten van het weer, behalve statistiek. “Als jullie dat meenemen uit dit college, dan is mijn missie geslaagd”. Wat bleek? De wetenschap weet niet eens waarom een rivier meandert! 
De hoogleraar Recht van de Ruimtelijke Ordening hield ons voor dat ruimtegebruik niets meer is dan speculatie en illustreerde dat met eenvoudige voorbeelden.

Noodzakelijk kwaad

Het wordt pas simpel zonder technologie. Met een indianenvuurtje word je door en door warm in een iglo. Van een ‘witmansvuur’ krijg je een heethoofd, die kou vat van het zweet op zijn rug.

We zouden geen GACS nodig moeten hebben. Maar nu de complexiteit er is...
Noem het in elk geval geen innovatie, eerder noodzakelijk kwaad.