Microsoft en de weigerinstallateur
Geplaatst op 20 september 2019 door Redactie
Technologie en ethiek, de kwestie komt de huiskamer binnen. Microsoft luistert mee via Skype en Cortona. Google doet het met Home, Apple met Siri, Amazon met Alexa. En dan hebben we het nog niet over Huawei, de concurrerende ‘big brother’ die door de Amerikanen aan de schandpaal wordt genageld, als bliksemafleider. Zo de waard is vertrouwt hij zijn gasten: Mister President en de Chinezen.
Technologie en ethiek, lang was ‘the sky the limit’; alles wat de technologie ons brengt is goed; ongebrensde mogelijkheden; stilstand is achteruitgang; wie niet vooroploopt valt af.
Discussie is er altijd geweest, maar het demasqué van Mark Zuckerberg, zijn vergoelijken van het schurkengedrag van Facebook, dat bracht het spel definitief op de wagen. Op de achtergrond, in wetenschappelijke kring, is de tegenbeweging al langer gaande. Mevrouw Soshana Zuboff, hoogleraar aan de beroemde Harvard Universiteit, publiceerde vorig jaar een boek onder de titel ‘The Age of Surveillance Capitalism’. Je kunt het vertalen als ‘toezichtkapitalisme’ of ‘achtervolgingskapitalisme’. Het woord ‘surveilleren’ kennen we in elk geval. De bedoeling is grootschalig geld verdienen door macht over gedrag van burgers.
Zuboff onderbouwt waarom er een eind moet komen aan de praktijken van techbedrijven die via algoritmes mensen geld uit de zak kloppen en koopverslaafd maken voor hun eigen gewin. De theatergroep De Verleiders onderbouwde dezelfde boodschap bij DWDD niet al te best. Dat die boodschap gehoord en ter harte genomen dient te worden, onderbouwt Soshana Zuboff allerdegelijkst, net als Amsterdammer Sidney Vollmer in zijn boek ON/OFF.
Nee, beide auteurs en de meeste algoritme-sceptici pleiten niet voor een compleet analoge wereld of een stop op technologische ontwikkeling, integendeel. Verdiep je er in, roepen ze naar iedereen, dus ook naar de installatiewereld. Misschien wel juist naar de installateur. Het wereld, maatschappij en individu bedreigende misbruik van technologie is wel degelijk te stoppen zonder de vooruitgang te belemmeren. Natuurlijk kan de politiek, de overheid, regelgeving en wetshandhaving iets doen. Maar niet alles. Dat traject gaat meestal langzamer dan de ontwikkeling van nieuw boevengedrag, nieuwe geldzucht gedreven verleidingen.
Ieder van ons kan zelf nadenken over zijn eigen gedrag, zijn eigen omgaan met technologie. Zo kom ik op de term ‘weigerinstallateur’. Is het zo gek om te veronderstellen dat een installateur soms zou kunnen weigeren een bepaalde technologie op een bepaalde plaats met een bepaald doel te installeren? Stel, je krijgt de vraag om een camera-systeem te installeren in de doucheruimte van jonge hockeymeisjes of -jongens, met een directe verbinding naar het kantoortje van de jeugdleider van middelbare leeftijd. Toch niet zo gek om dan te weigeren?
Dat voorbeeld is misschien duidelijk. Meestal is het subtieler, doortrapter. En misschien kan het ‘weigeren’ ook wel simmer. Vraag eens in een projectteam waarom eigenlijk al die sensoren moeten worden geplaatst die de bewegingen van iedereen in het gebouw nagaan en vastleggen. Bedenk eens of je daar zelf wel aan onderworpen zou willen worden als je weet dat die gegevens worden gebruikt om jouw koopgedrag te beïnvloeden. Het kan zijn dat jouw team een ‘weigerteam’ wordt.
Misschien is het iets voor de certificeringsregeling voor installateurs: een door de beroepsgroep zelf geformuleerde data-machtsmisbruik-check, als onderdeel van de commissioningsprocedure.