Water: stof tot nadenken
Geplaatst op 22 juli 2019 door Redactie
Nederland in vogelvlucht levert een vertekenend beeld op. Als je over ons groene land vliegt, kun je je niet voorstellen dat er een tekort aan water zou kunnen zijn. Zelfs niet in een droge zomer, want dan nog zie je in het algemeen regelmatig sloten, rivieren of meren onder je voorbij schuiven.
Toch zijn we vorig jaar wel een beetje wakker geschud. In feite was de langdurige droogte in zomer en najaar een soort van stresstest. Op zich hebben we die test redelijk goed doorstaan. Water ging nergens op rantsoen, behalve dan dat in sommige gebieden het beregenen werd verboden. Maar zover als in bijvoorbeeld Kaapstad, Barcelona of Londen is het niet gekomen. Daar werden burgers tijdens ernstige droogte opgeroepen om kort, minder of niet te douchen.
Als we kijken naar de gemiddelde neerslag in ons land, dan zien we vooral een positieve trend. De jaarsom aan neerslag ligt landelijk inmiddels op 850 a 860 millimeter. In de vorige eeuw moesten we met een slordige 750 millimeter genoegen nemen. Gemiddeld valt er dus meer regen. Een trend die uiteraard past in het verhaal van klimaatverandering. Warmere lucht kan immers meer waterdamp bevatten maar kan ook meer water als regen (of sneeuw) loslaten. Het regent het echter niet langer of vaker dan vroeger. Ofwel, als het regent, is de intensiteit vaak hoger dan in het verleden. Vaker dan in de vorige eeuw hebben we last van ‘piekbuien’ die wateroverlast kunnen veroorzaken. Dit is niet alleen de algemene ervaring, maar wordt ook ondersteund door metingen. Meer regen, dus hoezo je zorgen maken over een watertekort in het groene Nederland?
De vorige zomer verliep inderdaad extreem droog. De oorzaak was simpel. Steeds weer zagen we op de weerkaarten grote hogedrukgebied in de buurt of boven Noord Europa. Het klassieke recept voor langdurige droogte. Standvastige en steeds terugkerende hogedrukgebieden gedurende een heel seizoen zijn in ons klimaat zeldzaam. Zeer droge zomers zoals die van vorig jaar komen gemiddeld gelukkig niet vaak voor. Misschien eens in de 15 jaar of zo. Belangrijker, uit historische meetreeksen is vooralsnog geen trend te ontdekken naar meer van dit soort droge zomers.
Er zijn wel argumenten vanuit de klimaatwetenschap die er op wijzen, dat geblokkeerde stromingspatronen vaker kunnen voorkomen in het nieuwe klimaat. Dat zijn patronen die vaak vergezeld gaan van extreem weer. In de zomer kan dat net zo goed uitdraaien op kletsnat weer met geregeld wateroverlast. Maar dus ook op lange perioden met heet, zonnig en droog weer. Meer extremen dus. Qua temperatuur maar ook wat betreft water. Vaker te veel en wellicht in de toekomst toch ook vaker te weinig.
Het lijkt een beetje op het opwekken van duurzame stroom met zonnepanelen en windmolens. De opgestelde capaciteit wordt snel groter. Als het hard waait of de zon volop schijnt hebben we soms al teveel aanvoer van groene stroom. Maar als het somber en windstil weer is, kunnen tekorten dreigen. Zeker in de toekomst. Het antwoord is vooral: opslag van energie. Daar valt veel winst te halen. Exact hetzelfde geldt ook voor water. Gemiddeld regent het meer. Maar droogte kan toch ook vaker een probleem worden. Dus we moeten streven naar meer opslagcapaciteit van zoet water. Zeker als we bedenken dat het IJsselmeer ons grootste zoetwater reservoir is. Dat dreigde de vorige zomer al te verzilten door te weinig aanvoer via de IJssel. Als de IJssel in de toekomst niet meer kan terugvallen op gletsjers in Zwitserland, kan de impact van een droge zomer op het Nederlandse water nog veel groter zijn.