Krimpen of groeien?
Geplaatst op 18 december 2023 door Redactie
Op 24 november dit jaar was het weer Black Friday. Vroeger kenden we hooguit zwarte zaterdag als de ANWB sprak over de drukste zaterdagen in de zomervakantie. Maar tegenwoordig is het elk jaar Black Friday. Overgewaaid uit Amerika waar dit begrip al langer bestond.
Op Black Friday worden mensen gelokt met stuntprijzen. Em het werkt. Vorig jaar werden in eigen land de verkoopcijfers van de jaren ervoor wederom overtroffen. En dat brengt me bij de noodzakelijke duurzame transitie die nu toch echt op stoom moet komen. Kan of moet de economie blijven groeien, of is de tijd nu rijp voor een langdurige krimp van de westerse economie?
Op zich is ons economische model in feite gebaseerd op groei. Jaar in, jaar uit. Bedrijven worden ook vooral gewaardeerd of afgerekend op de groei van de winst. Stabiele winst is niet goed genoeg, zo lijkt het. Laat staan geen winst, maar kostenneutraal. Toch moet alles komen uit die ene unieke aarde die ons is gegeven om op te wonen. Met dat in het achterhoofd moet je wel concluderen dat als maar meer consumeren uiteindelijk een doodlopende weg zal blijken te zijn.
Er is dan ook een groeiende beweging die hier op wijst. Deze zogenaamde degrowth-visie komen we ook in media of bijvoorbeeld op congressen en bijeenkomsten over duurzaamheid steeds vaker tegen. Een consumptiestijl gebaseerd op steeds minder spullen en diensten. Minder kleding kopen, minder vliegen, geen eigen auto, vaker ruilen of tweedehands, en als het kan repareren.
Een visie die hier lijnrecht tegenover staat is die van de ecomodernisten. Zij gaan ervan uit dat de economie ook in een duurzamere wereld kan blijven groeien. De basis van deze gedachte is met name anders consumeren. Neem als voorbeeld het gebruik van energie. We kunnen zoveel energie gebruiken als we willen, mits we het duurzaam opwekken. Of autorijden, als je dat elektrisch doet is het voor de planeet geen probleem.
Zelf denk ik, dat er aan de visie van de ecomodernisten een groot risico aan kleeft. Immers, voor de energietransitie en al die batterijen hebben we wel extreem veel nieuwe (en soms schaarse) grondstoffen nodig.
Ecomodernisten onderbouwen hun visie onder meer met de cijfers van de Europese economie in relatie met de uitstoot van broeikasgassen. Inderdaad zien we dat onze economie de laatste 30 jaar aanzienlijk is gegroeid terwijl de uitstoot van broeikasgassen is afgenomen. Een verdere significante afname van de emissies wordt mogelijk als de energietransitie (van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie) in een hogere versnelling komt.
Ik denk dat het niet de ene of de andere visie is, maar dat beide benaderingen noodzakelijk zijn om problemen als klimaatverandering en verlies van biodiversiteit echt op te lossen. Enerzijds ontkomen we niet aan bewuster en minder consumeren, en anderzijds moeten we onze economie op andere grondstoffen en andere energiestromen baseren. Daarom hoop ik dat Black Friday absoluut geen nieuw verkooprecords liet zien dit jaar!
En wat we zelf kunnen doen? Onze uitstoot wordt voor 30 % bepaald door de spullen die we kopen. Verder is circa 20% gekoppeld aan mobiliteit (hoe vaak en hoe reizen we), 20 procent komt van voedsel (eten en drinken) en nog eens 20% houdt verband met het energieverbruik thuis. Dat kunnen we vertalen in een duurzame levensstijl waarin we ons dieet in toenemende mate plantaardig inrichten, kiezen voor elektrisch vervoer, ons huis zo efficiënt mogelijk maken qua energiegebruik en uiteraard veel bewuster omgaan met spullen en kleding kopen en gebruiken.