Technologie, pandemie, oorlog en menselijke maat
Geplaatst op 09 juni 2022 door Redactie
We zijn de weg kwijt. Wetenschap en technologie vallen van hun voetstuk. Ooit werd geloof in de scheppende en reddende God van pasen nog juichend vervangen door blind vertrouwen in technologie en economie.
We dachten met digitale technologie alles beter te maken, de mens onbegrensde mogelijkheden te verschaffen. Nu is er de realiteit van een maatschappij waarin iedereen op het digitale dorpsplein vrij is, vogelvrij wel te verstaan. Ieder loopt voortdurend gevaar slachtoffer te worden van digitale roddel, achterklap, schandpalen. Stigmatisering van het individu en publieke psychische lynchpartijen zijn aan de orde van de dag en nacht. Systemen identificeren ‘doelgroepen’. Bedrijven en overheden bieden dienstverlening ‘op maat’. De praktijk corrumpeert aan de ene kant, verstikt aan het andere uiteinde, frustratie van de menselijke maat.
We geloofden dat wetenschap en technologie ziektes uitbannen, ‘overwinnen’. Van wappie tot woke is dat vertrouwen verdampt. Niemand ontkwam aan de feilbaarheid van waar we in geloofden. Inmiddels is daar genoeg over gezegd en geschreven.
En dan nu, oorlog in Europa. Dachten we ook uitgebannen te hebben. Een conventionele oorlog nog wel, met heel veel doden, zelfs door ouderwetse tanks! Die hadden we toch afgeschaft en vervangen door elektronische oorlogvoering op afstand, digitaal, met drones en joysticks? Onze wereld was dankzij technologie en wetenschap zo sterk verknoopt dat geen enkele wereldleider nog een oorlog zou kunnen beginnen, zeker niet in Europa, de bakermat van het rationalisme, toch?
De relatie tussen oorlog en technologie is zo oud als de mensheid. Neem Alexander de Grote. Ruim drie eeuwen voor het begin van onze jaartelling stichtte hij een enorm wereldrijk, van Zuidoost-Europa via Noord-Afrika, het Midden-Oosten tot aan India. Op al zijn veldtochten, bij elke belegering schakelde hij ‘ingenieurs’ in. Overal werden installaties gebouwd om de tegenstander te overwinnen, burchten en steden te veroveren. Ongelooflijk ver ontwikkelde technologie, tweeduizend vijfhonderd jaar geleden!
Sindsdien zijn we weinig opgeschoten. De Grote Oorlog, WO1, is een sprekend voorbeeld, vraag het de Belgen en de Fransen.De Britse hoogleraar Niall Ferguson vermeldt in zijn boek ‘Pity of War’ een aantal van 9.450.000 in Europa gesneuvelde soldaten. Het Europese Robert Schumann centrum komt nog hoger uit: 9,7 miljoen militaire doden en 6,8 miljoen burgerdoden! Die van WO2 liggen bijna net zo hoog.
Technologie is de oorzaak. Op de slagvelden werd gevochten volgens de strijdmethodes van Napoleon, met bajonetten, paarden en uit loopgraven gejaagd voetvolk. Daartegenover stonden de nieuwe technologische wapens: tanks, vliegtuigen, chemische wapens. Niemand kende vooraf de gevolgen van de inzet van de nieuwe wapens....
In WO2, en recenter in Vietnam, Libië, Irak en Afghanistan, bleek iedere keer weer dat je op basis van technologie wel een oorlog kunt beginnen, maar nooit winnen.
Economie dan? Hoe interdependent, onderling afhankelijk, we onze economie ook hebben gemaakt met die van Rusland, het heeft de oorlog niet voorkomen, integendeel.
Kunnen we ‘gekken’uitsluiten van toegang tot wereldleiderschap? Waarschijnlijk niet, maar daar ligt het probleem niet. Als wij denken dat de machthebbers in het Kremlin het spoor bijster zijn, dan kan het zijn dat men daar constateert dat ónze maatschappij de weg kwijt is.
Intussen zien we wat hoop biedt: opofferingsgezindheid. De bereidheid wezenlijke offers te brengen voor de goede zaak leeft op, zelfs in het verwende westen. Even een poosje geen groot decadent feest kunnen vieren was hier recent nog aanleiding voor felle protesten: vanwege het ‘onthouden van onze eerste levensbehoeften’. Nu willen we allemaal ‘iets doen’. Nee, we hoeven niet allemaal zelfmoordcommando te worden. Stáán voor een boodschap en levensvisie kun je ook leren van de ‘mensen van de Weg’ die in de eerste eeuw van onze jaartelling hun verhaal, nederig, lijdzaam, offerbereid over heel de toenmalige wereld wisten te verspreiden. En ja, technologie kán helpen, niet meer dan dat.